تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا یا ترس از فضای بسته چیست؟
به گزارش وبلاگ چارگون، تنگناهراسی یا ترس از محیط بسته - کلاستروفوبیا (Claustrophobia) به هراس غیرمنطقی و بیمارگونه از احساس تنگنا و نداشتن راه فرار در محیط های بسته گفته می گردد.
وبلاگ چارگون | سرویس روانشناسی - بعد از بازگشت عوامل فیلم فروشنده از مراسم گلدن گلوب عوامل این فیلم در فرودگاه مورد استقبال زیادی قرار گرفتند. فشار زیاد جمعیت موجب شد که ترانه علیدوستی حالات اضطرابی شدیدی از خود نشان دهد و بعد اظهار کرد به بیماری تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا مبتلاست. در این مطلب با این فوبیا بیشتر آشنا می شویم.
هراس یا فوبیا چیست؟
فوبی یا فوبیا، ترس شدید و مستمر و نامناسب از اشیا یا موقعیت هاست که دلیل منطقی ندارد. شخص از غیرمنطقی بودن ترس در مقابل خطر واقعی شی یا موقعیت یا عمل مطلع است. ترس فرد تناسبی با موقعیت ندارد، قابل توجیه نیست، از کنترل ارادی خارج است و گرایش به پرهیز از موقعیت یا محرک ترس آور را ایجاد می نماید. بسیاری از بیماران اشتغال خاطری با احتمال روبروه با موقعیت یا شی ترس آور دارند و در نتیجه از این دل نگرانی رنج می برند و این امر موجب اختلال در کارهای روزمره اشان می گردد.
از انواع فوبیا می توان به ترس از آب، ترس از تاریکی، ترس از تنهایی، ترس از صدا، ترس از چاله، ترس از اماکن عمومی، ترس از فضای بسته، ترس از آسانسور، ترس از خون، ترس از آمپول، ترس از جمعیت، ترس از قطار، ترس از هواپیما و ترس از ارتفاع اشاره نمود.
کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی چیست؟
ترس از محیط بسته یا فضای بسته یا کلاستروفوبیا ( Claustrophobia) به ترس از گیر کردن در یک مکان تنگ و راه گریز نداشتن در مکان های تنگ گفته می گردد. کلاستروفوبیای شدید اغلب به اسم یک اختلال اضطرابی دیده می گردد و می تواند به وحشت زدگی بینجامد. آنالیز ها نشان می دهد که 5 تا 7 درصد از مردم دنیا دچار تنگناهراسی هستند ولی تنها درصد کمی از آن ها از درمان روانپزشکی برخوردار شده اند. این هراس شدید و بیمارگونه از احساس تنگنا و نداشتن راه فرار معمولا در محیط های بسته و شرایط خاصی مثل حضور در بین جمعیت های شلوغ و فشرده و یا گیر افتادن در آسانسور ایجاد می گردد.
علایم کلاستروفوبیا
اتاق های کوچک و یا قفل شده، تونل، آسانسور، مترو، زندان، جمعیت های شلوغ یا قرارگرفتن داخل دستگاه تصویربردای MRI هریک به تنهایی می تواند محرکی برای آغاز علایم باشد. فردی که در روبروه با یکی از این شرایط دچار بروز علایم می گردد، معمولا در روبرو با سایر شرایط هم دچار این حالت می گردد. نشانه های آن عبارتند از:
- احساس ترس شدید از گیر افتادن و محدودیت
- ترس شدید از خفه شدن
- تمایل شدید به رفتن به مکان های باز
- اضطراب و نگرانی
- احساس تنگی نفس
- نفس نفس زدن
- تپش قلب
- تعریق
- ضعف
دلیل پدید آمدن تنگناهراسی چیست؟
در این بیماری زمینه های ژنتیکی تا حدی نقش دارد. به این صورت که اغلب در بستگان درجه یک این افراد هم سابقه این اختلال وجود دارد. بعلاوه عوامل محیطی هم در به وجود آمدن بیماری می توانند دخیل باشند. در واقع پدیده یادگیری در فرزندان و پایه ژنتیکی، هر دو می توانند در ابتلا به این ترس در بچه ها موثر باشند. برای مثال شرایط زیر می تواند آغاز کننده تنگناهراسی در بچه ها یا بالغین باشد:
- گیر افتادن در یک اتاق بسته بدون هیچ راه فراری
- افتادن در آب برای کسی که شناکردن بلد نیست
- گم شدن یا گیر کردن کودک در یک جمعیت خیلی شلوغ
- گیر کردن در حفره ای کوچک، به خاطر فرو ریختن
- پیدا کردن لانه حیوانی خطرناک به طور ناگهانی
- یا کودکی که برای تنبیه در فضای کوچکی مثل انباری یا حمام محبوس شده باشد
درمان تنگناهراسی
اولین اقدام در جلوگیری از بروز نشانه ها پرهیز از قرار گرفتن در مکان هایی است که برای بیمار رعب آور است و باعث آغاز حمله فوبیا می گردد. برای مثال بیرون آوردن از محل شلوغی و تراکم جمعیت. در فاز حاد، تجمع در اطراف فرد تشدید کننده علایم است.
در مرحله بعد برای درمان بیماری ضروری است به روانشناس مراجعه کرد. درمان ترس از فضاهای بسته به وسیله دارودرمانی، روان درمانی (حساسیت زدایی منظم، غرقه سازی، سرمشق گیری و تنش کاربردی)، هیپنوتیزم و خانواده درمانی امکان پذیر است. درمان با داروهای ضداضطراب مانند بنزودیازپین ها، بتا بلاکرها و مهارکننده های مونو آمینو اکسیداز و سایر داروها مانند بوسپیرون امکان پذیر است. بعلاوه می توان از نوروفیدبک و بیوفیدبک هم در درمان غیردارویی هراس به اسم روش مکمل دارودرمانی یا در موارد مقاوم به درمان دارویی استفاده کرد.
یکی از روش های درمان روبروه سازی فرد با هراس خود از مکان های بسته است که با شرطی سازی متقابل همراه خواهد شد. به این شکل که تصور و افکار مربوط به هراس فرد با تکنیک های آرام سازی عضلانی همراه خواهد شد. این درمان با استفاده از تصویر ذهنی و انجام گام به گام تمرین های خاص، فرد مبتلا را یاری خواهد نمود تا بر این هراس خود غلبه کند.
افراد معروف و شخصیت های سینمایی مبتلا به کلاستروفوبیا
- یکی از معروف ترین اشخاص مبتلا به این ترس، هیتلر است. افراد حزب نازی به مناسبت تولد 50 سالگی هیتلر خانه ای به نام آشیانه عقاب بر بلندای شش هزار پایی کوه های آلپ به او تقدیم کردند. نازی ها که از بیماری هیتلر اطلاع داشتند آسانسور را با فلز برنج صیقل خورده ساختند که باعث می شد تا نور، منعکس شده و آسانسور عظیم تر به نظر برسد.
- ترانه علیدوستی هم اعلام نموده که به این بیماری مبتلا می باشد و به همین دلیل نمی تواند از اتوبوس یا مترو استفاده کند.
شخصیت های داستانی زیر هم به نوعی درگیر با تنگناهراسی بوده اند:
- مایکل اسکافیلد در فرار از زندان
- بلا سوان در گرگ و میش (سری)
- کیم جون وو در مجموعه کره ای باغ مخفی