گذر آقانور الله نجفی در بن بست - وبلاگ چارگون

به گزارش وبلاگ چارگون، اختلاف بر سر تخریب و بازسازی یک محور تاریخی در شهر اصفهان میان اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری موضوع جدیدی نیست.

ایسنا: البته این بار هم درست مثل طرح های قبلی اختلافات زمانی خود را نشان داد که طرح در حال اجرا بود و در همین حال نقدها کارشناسان و صاحب نظران از یک سو و نگرانی فعالان و دوستداران اصفهان از سوی دیگر روانه طرحی شد که در نیمه راه باقی مانده است.گذر آقانور الله نجفی طرح مدیریت شهری اصفهان برای احداث خیابان در مجاورت بافت تاریخی میدان نقش جهان باهدف رفع معضلات ترافیکی و ایجاد دسترسی های مناسب برای شهفرایندان بود اما حالا به بن بستی تبدیل شده که معلوم نیست چه طرح جایگزینی می تواند قفل آن را باز کند.

صحبت اصلی بر سر توقف احداث این خیابان است، اما به گفته کارشناسان میراث فرهنگی ساماندهی و بازپیرایی گذر با حفظ ارزش های بافت تاریخی و ارزشمند محدوده می تواند راه حل ای برای خیابانی باشد که به خاطر شکایت میراث فرهنگی متوقف مانده، درحالی که همین توقف باعث شکایت مردمی شده که در این بافت سکونت دارند.

گذر آقا نورالله نجفی این هفته شهردار منطقه 3 اصفهان را هم به صحن علنی شورای اسلامی شهر کشاند تا درباره شرایط این محوطه شرحاتی ارائه دهد. درحالی که شهردار منطقه 3 اصفهان بر اجرای قسمت انتهای خیابان حتی به صورت پیاده راه هم که شده تأکید دارد، شیرین طغیانی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر گویا از ادامه احداث خیابان ناامید شده و حالا خواستار تصویب هرچه سریع تر گزینه های جایگزین برای این گذر تاریخی است. گرچه به نظر می رسد معضلاتی که مردم ساکن در این محوطه با آن دست به گریبان شده اند دستاویزی برای مدیران شهری شده تا خواستار تعیین تکلیف گذر آقانور الله نجفی شوند. گذری که شاید از همان ابتدا چوب شتاب زدگی را خورد و حالا باید منتظر تعیین تکلیف در شورای عالی شهرسازی و معماری بماند.

با ادامه طرح فعلی چیزی از بافت تاریخی باقی نمی ماند

در همین حال علیرضا جعفری زند دکترای باستان شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شرایط به وجود آمده درگذر آقانور الله نجفی را به خاطر بی فکری در سال های گذشته می داند که باعث شده در مرحله اول یکسری بافت های تاریخی ارزشمند تخریب شود، گذرها تغییر کند و خانه های ارزشمندی مثل خانه درویش تخریب شود. وی با تأکید براینکه شرایط فعلی در این جهت نباید ادامه پیدا کند، اضافه نمود: با ادامه فرایند فعلی طبیعتاً خانه های دیگری در این جهت تخریب و بافت ارزشمند تاریخی در دل شهر اصفهان خدشه دار می شود.

این کارشناس رسمی دادگستری در ابنیه و آثار تاریخی به گزینه های جایگزین در این جهت اشاره و اظهار کرد: باید طرح دیگری جایگزین شرایط فعلی شود تا مشکل را رفع و شرایط موجود را به شکلی ساماندهی کند که بیشتر از این به میراث فرهنگی و بافت تاریخی میدان نقش جهان آسیب وارد نشود، درحالی که اگر طرح فعلی ادامه پیدا کند خانه های تاریخی که هنوز سر پا هستند هم به فکر تخریب می افتند و چیزی از بافت تاریخی این محل باقی نمی ماند.

وی اظهار کرد: گزینه های پیشنهادی شهرداری اصفهان را برای خروج گذر آقانور الله نجفی از شرایط موجود ندیده ام اما معتقدم این محور تاریخی می تواند به شکل های مختلفی بازسازی شود و از شرایط فعلی بیرون آید.

جعفری زند ادامه داد: مثلاً در بافت های تاریخی شهر یزد مواردی را داریم که وقتی خانه های تاریخی تخریب شده و یا اتفاقاتی ازاین دست افتاده، از طریق بازپیرایی به سبک سنتی احیا می شود تا به عنوان فضای شهری مناسب و همگون با بافت تاریخی موجود در اختیار مردم قرار گیرد.

وی گفت: فضای موجود درگذر تاریخی آقانور الله نجفی هم ایجاب می کند که مبلمان شهری همگون با بافت میدان نقش جهان ایجاد شود، چون امکان بازسازی به شکل اولیه وجود ندارد و اثری از خانه های تاریخی که تخریب شده باقی نمانده، اما می شود محوطه ها را با مبلمان شهری و توام با فضای سبز حفظ کرد تا چشم انداز زیبایی ایجاد شود.

این کارشناس میراث فرهنگی معتقد است که در صورت احیای این محوطه تاریخی از تخریب خانه های تاریخی بیشتر جلوگیری می شود، درعین حال خودبه خود خانه های تاریخی دیگر هم ارزش پیداکرده و به فکر تخریب نمی افتند.

بازسازی گذر در راستای بازپیرایی باشد نه احداث خیابان

جعفری زند بار دیگر با تأکید بر اینکه بازسازی گذر آقانور الله نجفی باید در راستای بازپیرایی باشد و نه احداث خیابان به شکلی که تعریف شده، شرح داد: البته باید عبور و مرور ساکنان محل هم در نظر گرفته شود که با طراحی درست و اصولی می توان تمام این موارد را در کنار هم پیش بینی کرد بدون اینکه به فضای تاریخی منطقه لطمه وارد شود.

این استاد دانشگاه احداث گذر آقانور الله نجفی را از ابتدا اشتباه دانست و اضافه نمود: در حال حاضر باید تمام طرح ها قبل از اجرا با دقت در کمیسیون های تخصصی مورد بررسی قرار گیرد و ازنظر متخصصان و صاحب نظران استفاده شود، این درحالی که است که هم اکنون نه از کمیسیون ها اطلاعی داریم و نه می دانیم چه کسانی این طرح ها را تصویب می کنند و آیا اصلاً صلاحیت اظهارنظر رادارند یا خیر!؟

تصویب طرح های محوطه های تاریخی پشت درهای بسته

جعفری زند با انتقاد از تصویب طرح های مربوط به محوطه های تاریخی اصفهان پشت درهای بسته، گفت: در شرایطی که از کارشناسان و متخصصان نه نظرخواهی می شود و نه اصلاً امکان اظهارنظر وجود دارد نمی دانیم چه اتفاقی برای بافت های تاریخی و ارزشمند شهر می افتد و فقط بعد از تصمیم گیری و در مرحله اجراست که متوجه می شویم چه اتفاقی افتاده که معمولاً هم پر از خطا و اشکال است!

وی ادامه داد: طرح خیابان چهارباغ هم یکی دیگر از طرح هایی بود که پشت درهای بسته برای آن تصمیم گیری شد و اصلاً نمی دانیم، کجا رفت، چه کسانی طرح را تائید کردند و کجا تصویب شد!؟ بعد از اینکه چهارباغ سنگفرش شد صدای اعتراض بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران و دوستداران میراث تاریخی اصفهان بلند شد، سؤال اینجاست که چرا از اول برای این طرح ها فکر نمی شود که بعد از اجرا تازه اشکالاتش تعیین می شود؟

این دکترای باستان شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه چندین بار از محوطه گذر آقا نورالله نجفی بازدید کرده و به عنوان کارشناس در جریان شکایت مردم ساکن در محل است، شرح داد: شرایط فعلی خیلی نابسامان است و مردمی که در این بافت سکونت دارند به لحاظ خرابه ها و ناامنی گلایه دارند و باید زودتر برای این شرایط چاره اندیشی شود، البته هم اندیشی درست، نه در اتاق های بسته که افراد محدودی نظر دهند بدون اینکه بدانیم اصلاً چه تخصصی دارند که چنین طرح های سطح پایینی تصویب می کند.

طرح های اجرایی در بافت تاریخی اصفهان قابل دفاع نیست

وی با تأکید براینکه طرح هایی که این سال ها در بافت تاریخی اصفهان اجراشده هیچ کدام قابل دفاع نیست، گفت: اگر طرح تصویب شده بدون ایراد و با نظر کارشناسان تمام رشته های مرتبط و متخصص باشد، بعد از اجرا این معضلات را نخواهیم داشت.

وی اعلام کرد: به نظر من طرحی که قرار است اجرا شود باید بامطالعه کامل زمینه های فرهنگی و تاریخی این محوطه انجام شود و مسائل تاریخی در طراحی ها دخیل باشد نه اینکه صرفاً قرار باشد مشکل ترافیکی را حل نماید که البته آن هم یک طرف قضیه است ولی ما بافت تاریخی ارزشمندی داریم که اولویت باید حفظ و حراست از آن باشد.

وی تأکید کرد: گزینه های مطرح برای گذر آقا نورالله نجفی حتماً باید در راستای حفاظت از بافت تاریخی اصفهان باشد و نه وصله ناهماهنگ و ناجوری در کنار میدان تاریخی نقش جهان.

تنها یک خانه تاریخی طرح را متوقف کرده است

شهردار منطقه 3 اصفهان که این هفته میهمان صحن علنی شورای شهر اصفهان بود اما با تأکید براینکه تا الان هیچ کاربری درگذر آقانور الله نجفی تخریب نشده است، گفت: تنها یکی دو خانه بوده که برای تخریب آن ها از اداره کل میراث فرهنگی استعلام شد و میراثی نبودن این خانه ها به تائید رسید و توافق انجام شد. تنها یک خانه که در سال 1397 پیگیری و ثبت میراثی شده بود در جهت آزادسازی قرارگرفته که همین امر باعث توقف آزادسازی و احداث خیابان شده است.

حسین کارگر با بیان اینکه تا الان طرح های مختلفی ارائه کرده ایم که متأسفانه تائید نشده است، شرح داد: قبل از اجرای این طرح بهتر بود از کوچه ای که در مجاورت خیابان بود ورود پیدا می کردند اما متأسفانه کمیسیون ماده 5 آن سال دقت نکرده و یا اصراری در کار بوده که باعث شده این خیابان در مجاورت مسجد شیخ لطف الله قرار گیرد و همین امر باعث مسائل فعلی شده است.

این خیابان از اول نباید اجرا می شد

وی ادامه داد: ما به دنبال این هستیم که قسمت انتهای خیابان را حتی به صورت پیاده راه هم که شده اجرا کنیم و در این زمینه جلسات مختلفی با میراث فرهنگی و شورای عالی معماری و شهرسازی داشته ایم تا طرح ها به تائید نهایی برسند.

شهردار منطقه 3 اصفهان شرح داد: در جریان شکایت اجرا شده، ما مستندات و دفاعیات خودمان را ارائه کرده ایم و اقدامات ما دقیقاً بر اساس مصوبات کمیسیون ماده 5 بوده و هیچ اقدامی خلاف آن صورت نگرفته است.

کارگر گفت: گفته می شود کلیات کار اشتباه بوده و اصلاً این خیابان نباید اجرا می شد اما این درحالی که است که هم اکنون مسائل مردمی که در این محدوده سکونت دارند و تعیین تکلیف این خیابان باید پیگیری شود و ما هم منتظر صدور احکام لازم و دریافت مجوز برای ساماندهی این محدوده هستیم.

شهردار منطقه 3 اصفهان بابیان اینکه در صورت تائید طرح اولیه حدود 30 درصد دیگر آزادسازی داریم که بخش اصلی پلاک های تجاری خیابان حافظ است و مابقی مشکل خاصی ندارد، گفت: البته اگر قرار باشد خیابان به صورت خیابان 14 متری احداث شود موافق آزادسازی هستیم، ولی اگر قرار است بن بست و شمال و جنوب خیابان جدا انجام شود، آزادسازی در خیابان حافظ با توجه به هزینه هنگفتی که دارد به صرفه نیست، چون عملاً بن بست خواهد بود و برای شهفرایندان هم فایده ای ندارد.

وی اعلام کرد: بر اساس طرحی که معاونت شهرسازی ارائه کرده، گذر آقا نورالله نجفی به صورت یک پیاده راه از بازار موجود ادامه پیدا می کند و با احداث یک گذر 4 متری دسترسی محلی فراهم می شود، اما برای اجرای این طرح باید منتظر تائید نهایی و صدور مجوزهای لازم باشیم.

امضا کنندگان طرح باید پاسخگو باشند

رئیس کمیسیون معماری شورای اسلامی شهر اصفهان اما معتقد است به موضوع گذرآقانورالله باید از دو زاویه نگاه کرد؛ یکی اینکه این اتفاق به هرحال در سال های گذشته مراحل قانونی خود را طی کرده و اتفاق افتاده است و دیگری گزینه های جایگزینی است که در شرایط فعلی و برای خروج از شرایط موجود باید اجرا کرد.

شیرین طغیانی بابیان اینکه این طرح در دوره های قبل تصویب شده و خود من یکی از مخالفان این خیابان در آن دوره ها بودم، گفت: به هرحال اجرای این خیابان فرایند خود را طی کرده و همه کسانی که در کمیسیون ماده 5، میراث فرهنگی و … پای برگه ها را امضا کرده اند باید پاسخگو باشند. درست است هیچ خانه تاریخی بر اساس مستنداتی که دیده ام در این جهت تخریب نشده، ولی بافت اطراف میدان نقش جهان یکی از بافت های دست نخورده ای است که در طول تاریخ باقی مانده و با احداث این خیابان شکافی در بافت ایجاد کرده ایم که باعث شده بافت منحصربه فرد را به نوعی موردتهاجم قرار دهیم.

شرایط زندگی مردم درگذر آقانور الله واقعاً اسف بار است

وی با تأکید براینکه در شورای پنجم هیچ موردی از تخریب در این محوطه صورت نگرفته، شرح داد: اینکه در فضای مجازی مرتب تصاویری ارائه می شود که در حال تخریب بافت با بولدوزر هستند مربوط به دوره قبل است، اما اتفاقی که افتاده این است که به هرحال تخریب ها اجرا شده و مردم منطقه گلایه مند هستند، چون شرایط زندگی مردم درگذر آقانور الله واقعاً اسف بار است.

وی اعلام کرد: با بحرانی که ایجادشده باید چند جایگزین داشته باشیم، بر این اساس در جلسات متعدد تخصصی که با حضور برخی متخصصین برگزار گشت به این نتیجه رسیدیم که می توان این طرح را در حد یک گذر پیاده دید و جهتهایی که به دلیل اجرای این پروژه در دوره های قبل تخریب شده تبدیل به فضاهای عمومی شهری شود که در خدمت این گذر قرار گیرد، همچنین برای اینکه دسترسی سواره مردمی که در این محل سکونت دارند تأمین شود هم با استفاده از گذرهایی که در طول تاریخی شکل گرفته می توان دسترسی مطلوبی برای ساکنان ایجاد کرد تا بافاصله مناسبی از مسجد شیخ لطف الله، دسترسی سواره فراهم و هیچ مسئله ای برای این اثر تاریخی ایجاد نشود.

شرایط مردم را ببینید

این عضو شورای شهر اصفهان با اشاره به اینکه طرح های جایگزین شهرداری اصفهان در شورای عالی معماری و شهرسازی با مخالفت کننده میراث فرهنگی رد نشد، اما قرار شد مورد بررسی بیشتر قرار گیرد، گفت: این رفتار به بافت تاریخی کمکی نمی کند و فقط باعث می شود درگذر زمان فرسوده تر و مخروبه تر شود، چون مردم بافت را به خاطر شرایط نامناسب ترک می کنند و با بافتی روبرو خواهیم شد که ازلحاظ اجتماعی و کاربری فرسوده شده و حتی حضور گردشگر هم در بافتی که مردم در آن سکونت ندارند بی فایده است.

وی معتقد است مردم باید از این مصیبتی که دچار شده اند نجات پیدا کنند و مسئولانی که در سطح کلان راجع به گذر آقا نورالله نجفی اظهارنظر می کنند باید زمانی صرف کنند و در این بافت قدم بگذارند تا شرایط مردم را ببینند و بعد اظهارنظر کنند.

اختلاف بر سر گذر آقا نورالله نجفی به نظر می رسد موضوع دنباله داری باشد و درنهایت مثل بسیاری دیگر از طرح های اجراشده در بافت تاریخی اصفهان در این سال ها، اثر آن همچون خراشی بر صورت شهر تاریخی اصفهان باقی بماند. شاید روزی مدیران شهر و میراث فرهنگی در یک رفتار تعاملی با یکدیگر، مردمی که در این بافت های تاریخی سکونت دارند و نیز کارشناسان و صاحب نظرانی که در این زمینه تخصص دارند به یک گزینه واحد و مناسب برای ساماندهی بافت تاریخی با حفظ ارزش ها و هویت بافت و در عین فراهم کردن خدمات و فضاهای مورد نیاز شهری برسند، اما تا رسیدن به چنین همگرایی به نظر می رسد بافت تاریخی اصفهان هر روز شاهد چنین اتفاقاتی خواهد بود.