گفتگوی منتشر نشده از اکبر عالمی؛ واژه ها را حراج نمی کنم - وبلاگ چارگون

به گزارش وبلاگ چارگون، اکبر عالمی می گفت: به نظر من دوره مدیریت آقایان فخرالدین انوار و مهندس سیدمحمد بهشتی، در تمام دوران تاریخچه 113 ساله سینمای ایران، در سال هایی که کشتی طوفان زده سینمای ایران در حال غرق شدن بود، بی نظیر بود.

به گزارش ایسنا، محمد علی حیدری محقق و گردآورنده کتاب هایی در زمینه سینما در سال 91 گفتگویی را برای گردآوری تاریخ شفاهی سینمای ایران با زنده یاد اکبرعالمی انجام می دهد که در ادامه بخش اول این گفتگو را تا سینمای دهه 60 می خوانیم.

به گفته مصاحبه کننده متن این گفتگو توسط زنده یاد اکبر عالمی بازخوانی و تصحیح شده است، این منتقد، استاد دانشگاه، مستندساز و عکاس 22 مهر ماه بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت.

او در این گفتگو مقدمه ای درباره فعالیت های اکبرعالمی آورده است و نوشته است: سال 1324 در اهواز به دنیا آمد. تحصیلات خود را در ایران و انگلیس گذراند. وی علاوه بر تدریس در دانشگا های کشور، کارگردانی آثار مستند ارزشمندی را برای معرفی ایران، به زبان های انگلیسی، فرانسه، ایتالیائی، آلمانی، اسپانیولی و عربی به ثمر رساند. در کنار آن به تالیف و ترجمه مقالات و کتب سینمایی مشغول بود. او در سال های گذشته عضو نا پیوسته فرهنگستان هنر و فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.

و در ادامه نوشته است: عالمی وقتی از سینمای قبل از انقلاب حرف می زند به بسیاری از آثار اشاره می کند و از آن ها به نیکی یاد می کند. از موج نو سینمای ایران که بخشی از سینمای قبل از انقلاب اسلامی را شامل می شود دفاع می کند و معتقد است که در این سال ها فیلم هایی ساخته شد که کارگردانشان هیچ گاه از روش های جاری در سینمای تجاری آن زمان تبعیت نکردند و امروز با گذشت چندین دهه، هرگاه آن فیلم ها را از آرشیو درمی آوریم هنوز هم جذاب هستند و باعث سرشکستگی نمی شوند.

وی در عین حال حسادت را پاشنه آشیل سینمای ایران می خواند و می گوید تمام صفحات تاریخ ایران زیر فشار سنگین یک کلمه کمرش شکسته است. به دلیل حسادت بود که در حمام فین کاشان رگ حیات امیر کبیر قطع شد و جهت تاریخ به سمت دیگری رفت! عالمی از سنگ اندازی و حسادت نسبت به فیلم سازانی که فیلم هایشان در جشنواره های بین المللی جایزه کسب می کنند گلایه می کند و می گوید برخی به جای خوشحالی در این باره به فیلم سازان حسادت می کنند.

در ادامه بخش اول این گفتگو را می خوانید:

سینمای قبل از انقلاب را چگونه آسیب شناسی و ارزیابی می کنید؟ (چه ظرفیت ها یا ضعف هایی در آن وجود داشت)

قبل از بهمن 57 در دوره پهلوی دوم، کارگردانان به دو گروه عمده تقسیم می شدند: آن ها که در اروپا و یا آمریکا در رشته سینما تحصیل کرده بودند و از سال 1342 به کشورشان بازگشتند، یا آن ها که به صورت خودآموخته از راه مطالعه و هم نفس شدن با محافل سینمای فاخر، کانون فیلم و کتاب خواندن به جایگاه بلندی رسیده بودند، همانطوری که اجداد ما توانستند دانش و بینش را بیاموزند. (همین گروه از کارگردانان که جهان بینی، خلاقیت و سواد اندوخته بودند) به همراه آنان که تحصیلات سینمایی داشتند، در کنار گروه سینمای گیشه، همیشه دغدغه داشتند که فیلم های ماندگاری بسازند که امروز می بینیم در کارنامه سینمای دو دهه 40 و 50 یکصد فیلم ارزشمند و بسیار باارزش از آثار سینماگران پیشرو در فیلمخانه ملی نگهداری می شود. به موازات آن گروه سازندگان سینمای گیشه به کار خود مشغول بودند و واردات فیلم های سینمایی از اروپا، آمریکا و هند نیز آزاد بود.

هرگز کارگردانانی مانند: ناصر تقوایی و ... به مدرسه سینمایی نرفتند، اما منزلت آثار و شخصیت آن ها از شان والایی برخوردار است. اسامی کارگردانانی همچون: فرخ غفاری، امیرهوشنگ کاووسی، ابراهیم گلستان، داریوش مهرجویی، کامران شیردل، منوچهر طیاب، هژیر داریوش، بهمن فرمان آرا، بهرام بیضایی، سهراب شهید ثالث، خسرو سینایی، علی حاتمی، مسعود کیمیایی، محمدرضا اصلانی، عباس کیارستمی، مسعود کیمیاوی که مغول ها و (اوکی مستر) را ساخت و ... که نام آن ها برای همیشه در تاریخچه سینمای ایران خواهد ماند، آن ها بودند که با آثار ماندگار، سنگ زیربنای سینمای ایران را گذاشتند.

در همان روزگار سازندگان فیلم های گیشه به کار خودشان مشغول بودند که باید آن ها را نیز به نوبه خود به سه گروه تقسیم کنم و سومین گروه آن ها که نازلترین محسوب می شدند، سواداگران بیسواد، برای پر کردن جیب خود دوربین را به کافه ها می بردند و از رقاصه ها فیلم های خجالت آور می ساختند و دوربین آن ها شرم و حیا را قی کرده بود. گروه اول و دوم به ترتیب کمی از گروه سوم بهتر بود. نسل گذشته منتقدان نام مردی را به یاد می آورند که بدون فیلمنامه، با یکی دو تا بازیگر نقش جاهل و رقاصه به شمال می رفت و در برگشت، چهار فیلم سینمایی ساخته بود!...

به همین دلیل پس از بهمن 57 سینمای ایران به مدت سه سال بلاتکلیف بود؟

می دانید که فیلم و سینما در مباحث جامعه شناختی که شاید مهمترین آن مبحث سنت و مدرنیته باشد، در اول صف نهاده شده است (فیلم ایتالیایی سینما پارادیزو، گواه این حرف است) و هنوز هم به عنوان نماد و مظهر مدرنیسم و تجددگرایی، انگشت اتهام به سوی سینما نشانه می رود و هستند شهر هایی که هنوز سینما ندارند! و هستند کسانی که برای آنانکه فکر تاسیس سینما را در شهرهایشان در سر می پرورانند خط و نشان می کشند. امروزه در برخی از دانشکده های اقتصاد جهان، استادان ورزش و اقتصاد سینما را تدریس می کنند که این دو پدیده در قرن گذشته جهان ما را دگرگون کرد. در روزگار نو، هنوز هنر را جدی نگرفته ایم!

سینمای پس از انقلاب را دو مقطع را به لحاظ ثبات مدیریتی پشت سر گذاشت. سال های 1358 تا 1362 و از سال 1362 تا 1372. این دو دوره را چگونه تحلیل می کنید؟ (از نظر شما مواجهه مدیریت سینمای این سال ها با سینمای قبل از انقلاب- یعنی با ضعف ها و ظرفیت های احتمالی آن- چگونه بود؟)

به نظر من دوره مدیریت آقایان فخرالدین انوار و مهندس سیدمحمد بهشتی، در تمام دوران تاریخچه 113 ساله سینمای ایران، در سال هایی که کشتی طوفان زده سینمای ایران در حال غرق شدن بود، بی نظیر بود. توجه داشته باشید که نگفتم کم نظیر، بلکه گفتم بی نظیر!... من واژه ها را حراج نمی کنم!... از جهان گوناگون آن روز ها را طلایی می دانم. چرا؟! برای آنکه دستاورد های همان دوره و سنگ زیر بنای سینمای آبرومند ایران که امروز باعث فخر جشنواره هاست، آن روز ها با تدبیر این مدیران مدبر بنا نهاده شد.