10 فیلم بزرگ که به صنعت سینما ضربه زدند - وبلاگ چارگون

به گزارش وبلاگ چارگون، انسان موجودی است مقلد و صنعت مخلوق انسان اگر با هنر سر و کار داشته باشد اصلاً بر پایه تقلید شکل می گیرد. اما این تقلید هم می تواند برایش خطرناک باشد، هم الهام بخش و مفید. درست است که فرایند یادگیری در انسان از پایه بر اساس تقلید و تکرار شکل می گیرد، اما در وادی هنر این تقلید همواره عاقبت خوبی ندارد. اساساً هر سوژه ای که در هنر (و امروزه تقریباً همه جا) مطرح و عرضه می گردد، خود قابلیت تبدیل شدن به سوژه را دارد؛ سوژه ای که دو راستا را طی خواهد نمود. یا ایده ای ناب از دل ایده ای پیش از این امتحان پس داده درمی آید، یا تبدیل به تقلیدی دست چندمی بنجل از سوژه اولیه می گردد.

اما در صنعت فیلمسازی از آنجا که گردش سرمایه بر اساس میزان فروش فیلم ها حرف اول را می زند، بسیاری از فیلم ها با تمام بزرگی شان نادیده گرفته می شوند و در گیشه شکست می خورند؛ حتی اگر ایده نابی را مطرح نموده باشند. پیروزیت این فیلم ها هرگز با تعداد صفرهایی که با خود حمل می نمایند، سنجیده نمی گردد. در مقابل، چه بسیار فیلم های ضعیفی که در گیشه پیروز بوده اند. ایده آل فیلم های خوبی است که در گیشه هم عملکرد خوبی داشته باشند که خوشبختانه در سینمای دنیا، به طور ویژه هالیوود، تعداد قابل توجهی فیلم این چنینی وجود دارد. فیلم ها و انیمیشن هایی که در ژانرهای مختلف، از کمدی تا جنایی تا علمی تخیلی ابرقهرمانی، به علت پیروزیت همه جانبه شان، تبدیل به الگویی برای تقلید های دست چندم می شوند و با تمام خوبی و بزرگی، تأثیری منفی بر صنعت فیلمسازی می گذارند. تقلیدی که در ورطه تکرار تأثیری به مراتب مخرب تر بر جای خواهد گذاشت.

10. باکره 40 ساله (40Year-Old Virgin) تبدیل به فرمولی تکراری برای فیلم های کمدی شد

• سال انتشار: 2005
• کارگردان: جاد آپاتو
• بازیگران: استیو کارل، سث روگن، پل راد، الیزابت بنکس، کاترین کینر، جونا هیل
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 85 %

با شروع قرن بیست و یک، صنعت سینما که دیگر فاکتور قدرت ستاره ها در دهه نود میلادی را نداشت، در ژانر کمدی با افتی روبرو شد که تنها به لطف سوژه های مبالغه آمیز و شخصیت های غیرواقعی دست و پا چلفتی خودنمایی می کرد. بازیگران و فیلم های بزرگی از این دوره سر بر آوردند، اما در ژانر کمدی حتی سردمدارانی چون ادی مورفی با مشکل روبرو شدند.

کمدی رمانتیک باکره 40 ساله به کل این الگو را عوض کرد. این فیلم بدون تکیه به طنز سختگیرانه، بسیار سرزنده و واقعی بود. هالیوود، خیلی زود، شروع کرد به تقلید از این فرمول و نتیجه بی شمار نمونه بنجل و گاه پیروزی شد از قهرمانی ناشی که فرایند نزولی را طی می نماید، اما در نهایت از منجلاب زندگی شخصی اش سرافراز بیرون می آید.

9. علاء الدین (Aladdin) صداپیشگان حرفه ای عرصه دوبله را به حاشیه راند

• سال انتشار: 1992
• کارگردان: روی کلمنتس، جان ماسکر
• بازیگران: اسکات وینگر، رابین ویلیامز، لیندا لارکین
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 95 %

پیش از علاء الدین، فیلم های انیمیشنی برای اینکه پیروز شوند، چندان به صداپیشگان مشهور، در واقع بازیگران مشهور، متکی نبودند. صنعت انیمیشن برای خودش جزیره ای مستقل، هم مرز با هالیوود بود که صداپیشگان خاص خودش را داشت. پیروزیت رابین ویلیامز در نقش شخصیت غول چراغ جادو به قدری حیرت انگیز بود که هالیوود شروع کرد به نقش دادن به هر کمدینی که می توانست در فیلم های انیمیشنی عملکرد خوبی داشته باشد. حالا، اصلاً نمی توان فیلم های انیمیشن را بدون صدای بازیگران ستاره ای که هیچ مهارت یا سابقه ای در فن صداپیشگی ندارند، تصور کرد. در مقابل، بی شمار حرفه ای باتجربه و استاد این فن در مقابل رقبای به مراتب بی استعدادترشان به حاشیه رانده شده اند و نقشی به شان داده نمی گردد.

8. پالپ فیکشن (Pulp Fiction) تصادفا یک ژانر را به وجود آورد

• سال انتشار: 1994
• کارگردان: کوئینتین تارانتینو
• بازیگران: جان تراولتا، اوما تورمن، ساموئل ان جکسون، بروس ویلیس، کریستوفر واکن، استیو بوشمی
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 92 %

کوئینتین تارانتینو با پالپ فیکشن سرخوش و نامتعارفش به یکباره معروف شد و فیلمسازی را برای همواره عوض کرد. این فیلم با دیالوگ های تیز و تند و ارجاعات کوتاه اما معنادارش به فرهنگ عامه، در ژانر درام های جنایی تبدیل به یک الگوی تقلید شد. بعد از این فیلم، هر کس می خواست فیلمی در این ژانر بسازد، گویا رقیب بزرگی داشت که باید کنار می زد.

البته برخی صاحب سبک ها و گردن کلفت های این ژانر مثل مارتین اسکورسیزی از رقابت و تقلید با پالپ فیکشن خودداری کردند اما بیشتر فیلم های جنایی دهه 2000، چنان مو به مو از سبک تارانتینو تقلید کردند که فیلم های سبک پالپ فیکشن خود تبدیل به یک خرده ژانر در ژانر جنایی شدند. تارانتینو آن گونه که خودش می گوید، از پیدایش تمام این همتاها و همزادها راضی و شادمان است.

7. انتقام جویان (The Avengers) باعث شد کمپانی های زیادی بخواهند دنیا های سینمایی پولساز سرمایه گذاری نمایند

• سال انتشار: 2012
• کارگردان: جاس ویدون
• بازیگران: رابرت داونی جونیور، اسکارلت جوهانسون، کریس ایوانس، کریس همسورث، مارک رافالو، ساموئل ال جکسن، تام هیدلستون
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 91 %

ایده خیلی ساده بود: تمام ابرقهرمان های مارول را، که متعلق به استودیوهای دیگر نبودند، یک جا کنار هم در یک فیلم سینمایی بلند قرار می دهیم و جهتی را شروع می کنیم که احتمالاً به این زودی ها خاتمهی نخواهد داشت. پیروزیت انتقام جویان ششمین فیلم دنیای سینمایی مارول بر پایه همین ایده ساده شکل گرفت. و میلیاردها دلار فروش را تنها در هفته اول اکران برایش رقم زد و تبدیل به نقطه عطفی در صنعت سینما شد. این چنین شد که تمام استودیوها شروع کردند روی معادلی هم تراز با دنیا سینمای مارول کار کردن. بسیاری هنوز دارند کوشش می نمایند فرمول درست را پیدا نمایند، حتی رقیب خود مارول، دی سی کامیکس (DC Comics).

6. هری پاتر (Harry Potter) موجی از فیلم های نوجوانانه میانه را به راه انداخت

• سال انتشار: 2001
• کارگردان: کریس کلمبوس
• بازیگران: دنیل ردکلیف، روپرت گرینت، اما واتسون، ریچارد هریس، آلن ریکمن، مگی اسمیت،تام فلتون، ایان هارت
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 81 %

دومین فیلم پرفروش تاریخ سینما در زمان اکران، اقتباسی از سری کتاب های محبوب هری پاتر، نوشته جی کی رولینگ، هری پاتر و سنگ جادو (Harry Potter and the Sorcerers Stone) تأثیری دوگانه داشت. پیروزیت دنیای این فیلم باعث شد ناشران روی هر پروژه فانتری نوجوانانه ای که به زحمت شباهتی به هری پاتر داشت، سرمایه گذاری نمایند. بعد از انتشار کتاب ها، ناشران شروع کردند به جلب حمایت استودیوهای فیلمسازی که دقیقاً به همان میزان خواهان حق ساخت سری کتاب های هری پاتر و تمام کتاب های زیرمجموعه اش بودند.

نتیجه بی شمار فیلم هایی است- پرسی جکسون و المپ نشینان: سارق آذرخش (Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief)، گرگ و میش (Twilight) و دونده مارپیچ (The Maze Runner)- که همگی سعی کردند هری پاتر را از تخت سلطنت پایین بکشند، اما پیروز نشدند.

5. ماتریکس (The Matrix) به مدت یک دهه فشن و فیلمسازی ژانر اکشن را تحت تأثیر خود قرار داد

• سال انتشار: 1999
• کارگردان: خواهران واچوفسکی
• بازیگران: کیانو ریوز، لارنس فیشبرن، کری ان ماس
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 88 %

به جرئت می توان گفت سال 1999 در تاریخ سینمای معاصر، برترین سال بوده است. فقط با فیلم هایی مثل زیبای امریکایی (American Beauty)، حس ششم (The Sixth Sense) و محیط اداره (Office Space)، سال 1999 می توانست بار خودش را ببندد، تا اینکه ماتریکس از راه رسید.

ماتریکس با دنیا آخر الزمانی اسرارآمیز و حیرت انگیزش در مقطع مهم تاریخ، در آستانه ورود به قرنی نو، آینده سینما را، از طراحی لباس تا جلوه های ویژه اش به طور ویژه تکنیک انجماد زمان، تعریف کرد. در دهه بعد، هر فیلم اکشنی که ساخته شد، دست کم یک ادای احترام به ماتریکس داشت. تقلیدها و نوآوری ها را به نام خود زدن آن قدر زیاد شد که اهالی سینما حتی تکنیک انجماد زمان را می گفتند تکنیک تأخیر گلوله ماتریکس.

4. آرواره ها (Jaws) بلاک باسترها (و تمام معایب متعاقبش) را به وجود آورد

• سال انتشار: 1975
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: روی شایدر، رابرت شاو، ریچارد درایفس، لورین گری، مورای همیلتون
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 98 %

قبل از آرواره ها پرژوه های بلند سینمایی عظیمی وجود داشتند، اما بعد از اینکه این فیلم دلهره آور کوسه ها در دهه هفتاد میلادی که جوانان در حال خوشگذرانی را به کام مرگ فرو می برد، مخاطب را به حیرت وا داشت، هر فیلم بزرگی که از آن پس ساخته شد، با استانداردهای آرواره ها قضاوت شد. به زبان ساده، این آرواره ها بود که بلاک باستر مدرن را ابداع کرد.

جنبه منفی این ابداع این است که هالیوود از آن موقع به جای اینکه اجازه بدهد یک فیلم خودش تبدیل به بلاک باستر بگردد، هنوز دائماً در کوشش است که در سال با محاسبات مهندسی شده دست کم هفت بلاک باستر فراوری کند. از آنجا که بیشتر فیلم ها در کوششند تبدیل به بلاک باستر بشوند، هنر ریزه کاری و مهارت در عین ظرافت در سینما فدای جلوه های ویژه و روایت پردازی های سطحی می گردد.

3. داستان اسبا ب بازی تصادفاً انیمیشن دوبعدی سنتی را از بین برد

• سال انتشار: 1995
• کارگردان: جان لستر
• بازیگران: تام هنکس، تیم آلن، دان ریکلس، جیم وارنی، والاس شاون، جان راتزنبرگر، آنی پاتس
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 100 %

وقتی داستان اسبا ب بازی سال 1995 اکران شد، دنیای انیمیشن را برای همواره عوض کرد. اواخر دهه هشتاد میلادی کمابیش تعیین شده بود که قرار است در آینده فیلمی کاملاً کامپیوتری فراوری گردد و قرعه این کار به نام داستان اسبا ب بازی افتاد. رقابت برای کارتون کامپیوتری بعدی زمانی شروع شد که این اولین محصول پیکسار هم در پیروزیت در گیشه و هم جلب نظر منتقدان به اوج رسید. با از دور خارج شدن کامل انیمیشن دوبعدی در امریکا و کشورهای غربی، اثرات متعاقب آن رقابت فراوری فیلم با کامپیوتر امروز همچنان احساس می گردد.

2. جنگ ستارگان (Star Wars) بلاک باسترها را روی بازاریابی متمرکز کرد

• سال انتشار: 1977
• کارگردان: جورج لوکاس
• بازیگران: مارک همیل، هریسون فورد، کری فیشر، پیتر کوشینگ، الک گینس
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 92 %

جنک ستارگان هم همانند آروار ه ها با به وجود آوردن مفهوم بلاک باستر به تغییر جهت صنعت فیلمسازی یاری کرد. اما برعکس آرواره ها، جنگ ستارگان امتیاز به همراه داشتن پتانسیل بی انتهای بازاریابی را هم به این جریان افزود؛ یعنی درآمدزایی از برند جنگ ستارگان به طرق مختلف. جورج لوکاس، خالق جنگ ستارگان بعد از کسب حق نشر فیلمش تبدیل به مولتی میلیونر شد، و بیشتر این سرمایه را مدیون امپراتوری اسباب بازی هایی است که بر اساس شخصیت ها و المان های سری فیلم های جنگ ستارگان ساخته می شوند.

هالیوود از این اتفاق الگوبرداری کرد و شروع کرد به فراوری فیلم هایی که بتوان بر اساس شخصیت ها و المان هایش، حتی پیش از خاتمه نگارش فیلمنامه این فیلم ها، اسباب بازی و کالای کلکسیونی ساخت.

1. سارقان دریایی کارائیب (Pirates Of The Caribbean) باعث شد هر چیزی تبدیل به فرنچایز سینمایی گردد

• سال انتشار: 2003
• کارگردان: گریگور وربینسکی
• بازیگران: جانی دپ، اورلاندو بلوم، جفری راش، کیرا نایتلی، جاناتان پیرس
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 79 %

دیزنی می خواست برای یکی از جهتهای پارک موضوعی معروفش، سارقان دریایی کارئیب، فیلمی داشته باشد. کار ناممکنی به نظر می آمد و این منظره همانند خیال خامی بیش نبود. یعنی داستان حول آن جهت، آن قدرت را نداشت که تبدیل به کالایی جفت و جور جهت پارک دیزنی گردد. تا اینکه تد الیوت و تری روسیو (نویسندگان شرک (Shrek) و علاء الدین) به تیم فیلمنامه نویسی (و البته جانی دپ به تیم بازیگری) پیوستند و باقی ماجرا را دیگر همه می دانید.

پیروزیت سارقان دریایی کارائیب باعث شد، برندها به فکر ساختن فیلم برای تبلیغ محصولات شان بیفتند. از فیلم لگو (The Lego Movie) تا کشتی جنگی (Battleship)، که اولی بر اساس بازی دستی و دومی بر اساس بازی کامپیوتری ساخته شده است، دیگر همه چیز در هالیوود قابلیت اقتباس را پیدا کرد.

منبع: cbr