ادیان شرقی دوباره در غرب اهمیت یافته است، تاکید بر اهمیت مباحث خداناباوری و مطالعه درباره دین - وبلاگ چارگون

به گزارش وبلاگ چارگون، قاسم پورحسن درباره کتاب درباره دین نوشته فردریش شلایرماخر اعلام کرد: این کتاب در سال 1400 به وسیله نشر نی چاپ شده است. متاسفانه آنچنان که باید این کتاب در ایران مورد استقبال قرار نگرفت. اگرچه یک کتاب میانه است اما به این واسطه که در آغار دوران روشنگری و در مواجهه با بحث های مخالف دین، نوشته شد، از همین رو یک اثر مهم به شمار میرود.

وی اضافه نمود: درباره دین در سال 1799 یعنی پنج سال قبل از مرگ کانت نوشته شد. شلایرماخر 14 سال بعد کتاب ایمان مسیحی را چاپ کرد اما همچنان اهمیت درباره دین به مراتب بیشتر است. این کتاب تحولات انتهای سده 18 ام را مورد پیگیری قرار می دهد. زمانی که شلایرماخر این کتاب را می نویسد، دورانی است که به علت غلبه نگرش های علمی، دین کاملا از حیات انسان ها کنار رفته است؛ با توجه به حلقه روشنگری و روشنفکری ای که وجود داشت.

پورحسن برای آن دسته از مخاطبان که کتاب های دست اول در حوزه دین به زبان اصلی را دنبال می نمایند، کتاب آینده دین آندرو ورنیک را پیشنهاد کرد و گفت: این کتاب دیدگاه های مختلفی را درباره آینده دین مطرح می نماید. متاسفانه این کتاب هنوز ترجمه نشده است. بعلاوه کتاب عصر محوری ادیان نوشته برایان ترنر نیز یکی از کتاب های خوبی است که در سال 2014 نوشته شده و ترجمه نشده است.

وی ادامه داد: کتاب منزلت عقل در هندسه دینی نیز یکی از کتاب های خوب برای مطالعه در ایام نوروز است. این کتاب را حضرت آقای جوادی آملی نوشته اند و درآن معانی چهارگانه عقل مطرح می گردد و درباره نسبت عقل با دین بحث های خوبی صورت می گیرد.

این محقق و استاد دانشگاه اعلام کرد: در 25 سال اخیر کتاب های بسیاری در حوزه دین به معنای عام و دین به طور خاص مانند فلسفه دین، دین و اخلاق، دین و فرهنگ، یا آینده دین و دین پژوهی نوشته شده است که من به آن ها اشاره ای خواهم کرد. کتاب جامعه شناسی دین به وسیله رابرت پیپین در سال 2009 نوشته شده است. کتاب آینده دین آندرو ورنیک نیز به بحث مهمی می پردازد که آینده دین چه خواهد بود؟ بر اساس آنچه که متفکران معاصر غرب مانند گیدنز بیان نموده اند، دین، اهمیت خودش را بازیافته است. امروزه کتاب بسیار ساده درباره دین شلایرماخر با اینکه مجموعه ای از سخنرانی های اوست اما مسائل بسیار ساده ای در آن بیان شده و تا امروز مورد توجه قرار گرفته است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در ایران البته بسیار کم تر، و هم در غرب، مسئله دین، جایگاه و اهمیت مجددی پیدا نموده اعلام کرد: گیدنز تاکید می نماید که ما تا پیش از دهه هفتاد تصور می کردیم به واسطه دوره مدرن و سیطره مدرنیته، بحث از دین به محاق می رود اما در نیمه دوم دهه هفتاد وقتی دیدیم جریان های دینی سربرآوردند و از قضا نیرومند هم هستند و نقش های مهمی ایفا می نمایند، بازنگری کردیم و امروزه به گفتگوی میان دین و تجدد گرایش پیدا کردیم، این یک مقدمه مهمی است درباره ارزش مجدد دین و اهمیتی که دین پیدا کرد. متفکرانی مثل ریچارد سوئین برن و الوین پلانتینگا آثاری درباره سازگاری علم و دین نوشتند و از آن دفاع کردند.

پورحسن با اشاره به اهمیت طرح بحث خداناباوری در فضای مدرن امروزی شرح داد: خداناباوری یکی از بحث های مهم است که افرادی همانند داوکینز علاوه بر دانشگاه ها در مجامع عمومی نیز بر علیه وجود خداوند بحث و تبلیغ می نمایند. از پلانتینگا پرسیدند که مهم ترین کتابی که علیه خدا داریم چیست؟ او از کتاب های داوکینز نام برد. داوکینز در حوزه علم و زیست شناسی فعال است و جزو نوتکاملی ها و نوداروینیستی ها به شمار میرود و از همین رو، طبیعتا نظریاتش مورد توجه قرار می گیرد. البته داوکینز دو کتاب با عنوان های ساعت ساز نابینا و پندار خدا نوشته است که اگرچه کتاب هایی قوی نیستند اما در آمریکا بسیار پرفروش هستند. در ایران نیز به صورت غیررسمی ترجمه شده اند. کتاب ساعت ساز نابینا نیز پاسخی به کتاب ساعت ساز بینا اثر ویلیام پیلی است.

وی اعلام کرد: امروزه می توان اشتیاق غرب درباره ادیان شرقی را مشاهده کرد. کتاب اسلام مشاهده شده یکی از آثاریست که درباره اسلام اندونزی و اسلام مراکش است. نویسنده آن عمدتا روی دین و فرهنگ کار می نماید و مثلا بیان می نماید اسلامی که در اندونزی هست اسلام انعطاف پذیر است. اسلامی هست که با سنت و فرهنگ و تاریخ و جامعه و اخلاق و زندگی و زیست انسان ها سازگار است. او اشاره می نماید که اسلام در مراکش، خشن است و به دلایلش هم می پردازد و می گوید شاید به این علت است که اسلام وارد شده در مراکش به علت فتوحات بوده اما اسلام اندونزی به وسیله تاجران یا مبلغان، راه پیدا نموده است. این یکی از کتاب هایی است که در 10 سال اخیر مورد توجه قرار گرفته و نویسنده بحث مهمی را درباره دین مطرح نموده است.

پورحسن به یکی از کتاب هایش که قرار است سال آینده منتشر گردد اشاره نمود و گفت: تیرماه 1402 کتابی با عنوان دین پژوهی و آینده دین از من منتشر می گردد که نزدیک به هزار صفحه است و مطالب بسیار زیادی در این کتاب مطرح می گردد. از رهیافت هایی که درباره دین داریم تا بحث پدیدارشناسی دین و تلقی ای که پس از نیچه درباره دین به وجود می آید در خصوص اینکه آیا دین به انتها رسیده است یا نه، آیا ما با مرگ دین روبه رو هستیم و به صورت کلی تفاسیری از این دست، همگی در کتاب مورد آنالیز قرار می گیرند.

وی اضافه نمود: در این کتاب ما به تفصیل درباره آینده دین بحث نموده ایم. نویسندگان زیادی معتقد هستند که آینده دین، آینده بی شکلی دین است. ما دست به نقد این دیدگاه زدیم. آدم معتقدی مانند دورکیم که از دین ابتدایی حرف می زند برای اینکه به وضع معاصر دین از جمله در فرانسه پاسخ بدهد، معتقد است اگر دین در جامعه ای فرو بریزد، اخلاق و انسجام اجتماعی فرو می ریزد. دورکیم، کاملا نقادانه به دین نگاه می نماید. ما در این کتاب بخش قابل توجهی را نزدیک به 300 صفحه، به جامعه شناسی دین اختصاص داده ایم. در این بخش، نزدیک به 200 سال اخیر را مورد آنالیز قرار داده ایم. در این بخش به جامعه شناسان معاصری همانند روبرتو سیپریان نیز پرداخته ایم که کتابی تحت عنوان جامعه شناسی دین دارد که سال 2015 منتشر شده است.

پورحسن گفت: ما در کتاب، در بحث جامعه شناسی دین، از 125 کتاب منبع کاملا انگلیسی و متعلق به 20 سال اخیر استفاده نموده ایم. کتاب دین پژوهی و آینده دین به صورت مشترک با زهرا حاجی شاه کرمی نوشته شده و انتشارات صراط آن را منتشر می نماید.